حافظ و رندی

حافظ هرچه هست، متفاوت است با دیگران. چیزی در حرکت او هست که در حرکت دیگران نیست. حتی در حرکت مولوی هم نیست. رندی در حافظ به یک مکتب تبدیل می‌شود و مهمترین اصطلاح او می‌شود؛ اما در دیگران «رندی» فقط یک اصطلاح است. حافظ نظام فکری خود را با این اصطلاح می‌سازد و هر کاری که انجام می‌دهد، با این عنوان می‌کند. معنی «مکتب» هم جز این نیست که اصول مشترکی است که کسی (یا کسانی) آن اصول را قبول دارند و حرف‌هایی هم که می‌زنند، به نوعی با آن اصول ارتباط دارد و بیرون از آن نیست. برای همین است که می‌گوییم مکتب حافظ مکتب رندی است. حافظ از مکتب و داده‌های عرفانیِ عشق بسیار استفاده کرده است. اما سنتزی که بار آورده یک چیز دیگری است که اسم آن را باید «مکتب رندی» گذاشت. اگر مجموعه دیوان حافظ را بخواهیم تفسیر کنیم تا بدانیم چند نوع شعر (به لحاظ محتوا) در این دیوان هست، با ۱۰ درصد و یک ۹۰ درصد برمی‌خوریم. آن ۱۰ درصد هم دو شاخه پیدا می‌کند: یک شاخۀ آن غزل‌های کاملا عرفانی است که هیچ کس در اینکه آنها بیانگر آرای رایج عرفانی است، تردید ندارد؛ مثل: «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند»، یا «در ازل پرتو حسنت ز تجلی .. ... ادامه مطلب

استاد ممتازی که می‌گوید عقب‌مانده باقی مانده!

نوزدهم مهرماه سال ۱۳۱۸، کدکنِ نیشابور، زادگاه مردی شد که امروز یکی از چهره‌های مطرح شعر معاصر و استاد ممتاز دانشگاه تهران شده است؛ محمدرضا شفیعی کدکنی (م. سرشک). درس و مشق را از خانه و مکتب‌خانه آغاز کرد و به دبستان و دبیرستان نرفت؛ از آغاز کودکی نزد پدر خود به فراگیری زبان و ادبیات عرب پرداخت. در کنار آموزش علوم ادبی، علوم حوزوی مانند فقه و اصول و منطق را نزد استادانی چون ادیب نیشابوری، آیت‌الله حسین سبزواری و میرزا محمد هاشم قزوینی فراگرفت. در سال ۱۳۴۱ به دانشگاه فردوسی مشهد رفت و در آنجا محضر چهره‌هایی چون غلامحسین یوسفی و علی‌اکبر فیاض را درک کرد. از دیگر بزرگانی که او بعد از آمدن به تهران با آنها همنشین شد می‌توان به غلامحسین مصاحب در دایرة‌المعارف فارسی، مجتبی مینوی در بنیاد شاهنامه، پرویز ناتل خانلری و بدیع‌الزمان فروزانفر در دانشگاه تهران اشاره کرد. همانجا بود که فروزانفر بعد از جلسه دفاع او از پایان‌نامه‌اش با عنوان «صور خیال در شعر فارسی»، جمله «احترامی است به فضیلت» را در دعوت او به دانشگاه نوشت. خانلری اندکی بعد یعنی در سال ۱۳۴۴ در مجله «سخن» نوشت: «استادان فاضل دانشگاه .. ... ادامه مطلب

همایش بین‌المللی «غالب دهلوی؛ پاسدار زبان فارسی» برگزار می‌شود

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدرضا نصیری، مدیر گروه دانشنامۀ زبان و ادب فارسی شبه‌قارۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: همایش بین‌المللی غالب دهلوی در ادامۀ مجموعه نشست‌هایی که پیش از شیوع کرونا به منظور پاسداشت خدمات فرهنگی و ادبی شعرا و ادبا در شبه‌قاره فعالیت کرده‌اند، با همکاری بخش فرهنگی سفارت هند برگزار می‌شود. او افزود: غالب دهلوی پس از بیدل دهلوی بزرگترین شاعر فارسی‌زبان شبه‌قاره به شمار می‌رود. او نه‌تنها به زبان فارسی بلکه آثار متعددی به زبان اردو در نظم و نثر خلق کرده است. نصیری ادامه داد: هدف از برپایی این همایش یک روزه معرفی هرچه بیشتر غالب دهلوی و خدماتی است که به زبان فارسی و اردو انجام داده است. همچنین در این همایش از دو کتاب «مهر نیمروز»، تصیحح دکتر کریم نجفی برزگر و کتاب «غالب دهلوی» تألیف مهدی فیروزیان رونمایی خواهد شد. این همایش با سخنرانی دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آغاز به کار می‌کند و در این مراسم رودرا گوروا شریست، سفیر کشور هند؛ فتح‌الله مجتبائی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و ه.. ... ادامه مطلب

نویسنده‌ای که با سکوت برنده شد

«یون فوسه»‌، رمان‌نویس، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس نروژی، که برای نگارش رمان‌هایی با مضامین پیری، مرگ‌، عشق و هنر دست و پنجه نرم می‌کند و مخاطبان روزافزونی در دنیای انگلیسی‌زبان پیدا کرده است، روز پنجشنبه برای «نمایشنامه‌ها و نثرهای بدیع که به ناگفتنی‌ها صدا می‌بخشند» برنده جایزه نوبل ادبیات شد. «فوسه» نویسنده‌ای پرکار است که حدود ۴۰ نمایش‌نامه، رمان، شعر، مقاله، کتاب کودک و آثار ترجمه‌ای منتشر کرده و مدت‌ها برای به‌کارگیری ادبیات متعالی در آثارش تحسین شده است. ناشران بزرگ و پرفروش اغلب از همکاری با کتاب‌های ترجمه‌شده خودداری می‌کنند و در عوض ناشران کوچک از این فرصت استفاده می‌کنند. برخی از برندگان اخیر نوبل ادبیات همچون «کازوئو ایشی‌گورو»، «لوئیز گلیک» و «باب دیلن»‌ در ایالات متحده آمریکا شناخته‌شده بودند. با این حال «یون فوسه» که امسال به عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی شد، به رغم مشهور بودن در نروژ و سایر نقاط جهان، برای بسیاری از مخاطبان آمریکایی یک نویسنده ناآشناست. (سایر برندگان اخیر نوبل ادبیات همچون «عبدالرزاق گورنا»‌، «اولگا توکارچوک»‌ و «پیتر هاندکه»‌ در بین مخاطبان ایالات متحد.. ... ادامه مطلب