بطور سالانه در جشن‌های شادی و مناسبت‌هایی مانند چهارشنبه سوری ملیون‌ها نفر اقدام به خرید فشفشه، ترقه و دیگر ابزار آلات آتش بازی می‌کنند تا بتوانند این مناسبت‌ها را جشن گرفته و به هیجان و شادی شب خود بیفزایند؛ اما شاید هیچ کس به فکر این نباشد که آتش بازی و ابزارهای آن در اولین بار توسط چه مردمی ساخته شد و چه سرگذشتی دارد؟
آتش بازی تفریح و سرگرمی می‌باشد که از هزاران سال پیش تاکنون در زندگی انسان حضور قدرتمند داشته است. انسان از آتش در شادی‌های خود برای ایجاد هیجان و زیبایی استفاده می‌کرده، در مراسمات ترحیم از آن به عنوان نماد احترام و نور بهره می‌گرفتند و همچنین در زمان خطر از آتش به عنوان یک وسیله دفاعی استفاده می‌کردند. آتش نه تنها وسیله گرمایشی آن‌ها در سرمای سرد زمستان بود بلکه وسیله‌ای برای پخت و پز غذاها بود. پس نتیجه می‌گیریم که آتش و آتش بازی از قدیم و هزاران سال پیش خصوصا برای ما ایرانیان در گوشت و خون ما جای دارد. در این مقاله قصد داریم به تاریخ رفته و ببینیم آتش بازی و ابزارآلات آن چگونه به تدریج وارد زندگی انسان شده‌اند؟ این سرگذشت و داستان می‌تواند برای بسیاری از علاقه مندان به تاریخ نیز شگفت انگیز باشد.
لازم به توجه است که بیشتر ملت‌ها از جمله ایران، هند، مصر و… همگی در فرهنگ دیرینه خود در مراسمات و شادی‌ها به نحوی از آتش استفاده می‌کردند؛ اما اینکه بازی کردن با آتش و استفاده از آن برای تولید صدا، نورافشانی و دود از چه کشوری آغاز شد یک موضوع جداگانه می‌باشد.
در طول تاریخ برای اثبات اینکه آتش بازی در چه کشوری و توسط چه کسی اختراع شد اختلافات زیادی بین هندی‌ها و چینی‌ها وجود داشت. البته موضوع آتش و آتش بازی در هند تا حدودی به ایرانیان به دلیل آئین زرتشت که بیش از هر آئین دیگری با آتش سر و کار دارد مرتبط بود. اما حقیقت این بود که آتش بازی موضوعی جداگانه است.
اولین کشوری که به عنوان مبداء آتش بازی شناخته شده است، کشور چین می‌باشد. گفته می‌شود یک راهبه اهل نیویانگ اقدام به اختراع آتش بازی کرده است که بعدها در همان شهر به پاس احترام این فرد، معبدی ساخته شده است که مردم در تاریخ تولد آتش بازی به این معبد برای پرستش می‌روند. اما چندی بعد بسیاری ادعا کردند که کشور هند مبداء آتش بازی می‌باشد و آتش بازی پیش از چین در هند وجود داشته است؛ اما این مورد توسط خود هندو ها در روزنامه ملی رد شد. نهایتا چین هنوز هم کشور آتش بازی شناخته می‌شود. اگر توجه کرده باشید، در تمامی جشن‌ها و مراسمات مختلف چینی‌ها که معمولا در سریال‌ها و فیلم‌های چینی می‌بینیم، نورافشانی با آتش بسیار استفاده می‌شود.
باروت چگونه از چین به اروپا رفت؟
همانطور که خواندید، باروت اولین بار در چین کشف شد و بعدها توسط مارکوپولوی معروف به اروپا برده شد. به دلیل محدود بودن آن در اروپا، اول تنها در مراسمات مسیحیان مانند عید پاک مورد استفاده قرار می‌گرفت و هیچ کس به فکر استفاده از باروت برای اهداف نظامی نیفتاده بود. در نهایت، باروت توسط دریانوردان هلندی بصورت گسترده به اروپا وارد شد و زمینه استفاده بیشتر از آن را در اهداف نظامی و امنیت ایجاد کرد. اولین کشوری که ایده استفاده از باروت را در موارد نظامی بکار گرفت کشور ایتالیا بود.
به تدریج از باروت در آتش بازی‌ها استفاده می‌شد و ابزارهای آتش بازی به وسیله باروت به صورت محدود تنها برای افراد ثروتمند ساخته می‌شدند. به تدریج تقاضاء برای ساخت این ابزارها بالا گرفت و تبدیل به یک تجارت جهانی گردید که تمامی کشورها در ساخت آن با یکدیگر رقابت می‌کردند. اولین کشوری که اقدام به تاسیس کارخانه ساخت ابزارهای آتش بازی کرد، آلمان بود که امروزه بیش از 40 کارخانه تولید ابزار آتش بازی در این کشور وجود دارد. البته چین بیشترین سهم را در بازار فروش ابزار آتش بازی داراست. جالب است بدانید با اینکه چین برای آمریکا کم از دشمن ندارد، ولی تقریبا 90 درصد وسایل آتش بازی این کشور را در روز استقلال آمریکا تامین می‌کند.