دنیا پاپایی: کتابخوانی و سرانه مطالعه پایین نکته نگران کننده‌ای است که مسئولان بارها درباره آن هشدار داده‌اند. اگر مشکلات کتابخوانی در شهرهای بزرگ دلایل متعددی داشته باشد، مشکلات کتابخوانی در شهرهای کوچک خصوصا روستاها دلیل دیگری دارد. دلیلی که به کمبود امکانات ختم می‌شود. طرح «باهم بخوانیم» و استقبال اهالی روستا که اینبار کودکان و نوجوانان را نشانه رفته بود نشان داد که درصورت امکانات در روستاها و مناطق محروم کتابخوانی می‌تواند رواج داشته باشد. به بهانه این طرح به سراغ دونفر از مسئولان کتابخانه‌های روستا رفته‌ایم و با آنها در مورد کتابخوانی و مشکلات کتابخانه‌های روستا صحبت کردیم.
طرحی که مورد استقبال قرار گرفت
پشته ایسین، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بندرعباس در استان هرمزگان ایران است. روستایی که در طرح «باهم بخوانیم» موفق عمل کرده است. زهرا پورحسن کتابدار این روستاست. او از استقبال خوب کودکان ۵ تا ۱۲ ساله این روستا می‌گوید که با علاقه و اشتیاق بسیار در این طرح شرکت کردند: «استقبال بی‌نظیر بود.»
خواندن کتاب‌ها در قالب‌های «بلندخوانی»، «جمع‌خوانی» و «مطالعه فردی» صورت گرفت. اما برخی از کتاب‌ها به واسطه خلاقیت کتابدار روستا در مکان‌های خاصی خوانده شد تا کودکان انس بیشتری با کتاب بگیرند: «کتاب «جای خالی او» که در مورد انقلاب و شهدا است در گلزار شهدای پشته ایسین خوانده شد تا کودکان در فضای معنوی و در محیط قرار بگیرند. همچنین کتاب «اسرار طبیعت» را در طبیعت روستا خواندیم و با توجه به محیط طبیعت کاردستی درست کردیم.»
باهم بخوانیم:
احمدوند: روستاها زمینه‌ساز پرورش شخصیت‌های فرهنگی هستند
ارسال بیش از ۴ هزار نسخه کتاب به کتابخانه‌های کودک و نوجوان در کشور
کتابخانه‌ای برای روستا
روستای پشته ایسین ۳ هزار جمعیت دارد که نزدیک به ۴۰۰ نفر عضو فعال کتابخانه دارد. آنطور که پورحسن می‌گوید عضویت هر فرد در کتابخانه «فرهیختگان» یکساله است و از کتابخانه به عنوان سالن اجتماعات و برگزاری مراسم‌ها، اکران فیلم و انیمیشن هم استفاده می‌شود. او از کمبود کتاب برای اهالی کتابخوان روستا می‌گوید: «ما در این کتابخانه برای همه قشر سنی کتاب داریم، از کودک گرفته تا زنان خانه‌دار روستا که با استقبال خوبی هم مواجه می‌شویم.»
مجموعه فعالیت‌های کتابخانه روستانی پشته ایسین باعث شده است که هم به عنوان کتابخانه نمونه انتخاب و هم در سال ۱۳۹۹ جز ده کتابخانه دوستدار کتاب انتخاب شود. اما این کتابخانه هم دارای مشکلاتی است: «کمبود کتاب خصوصا کتاب‌های روز از جمله مشکلات ماست از سوی دیگر بچه‌های روستا خیلی به دیدن فیلم و انیمیشن روز علاقه دارند که برای ما رفتن به سینما هزینه‌بر است.»
او تهیه کتاب برای کتابخانه را از طریق کتاب‌های که نهاد کتابخانه‌های عمومی اعلام می‌کند و همچنین از کتاب‌های اهدایی، بن‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تهیه کتاب خبر می‌دهد و اظهار امیدواری می‌کند که بتواند برای کتابخانه کتاب‌های بیشتر تهیه کند تا پاسخ‌گویی علاقه اهالی روستا به کتاب باشد.
استقبال خارج از انتظار
چهارروستایی، روستایی است از توابع بخش ریگ شهرستان گناوه استان بوشهر ایران. این روستا هم جز اجرا کنندگان طرح «باهم بخوانیم» بود. البته این دوره ۱۲ پسر برای این طرح انتخاب شدند. مروارید رزاقی مسئول کتابخانه این روستا درباره این طرح می‌گوید: «طرح با استقبال خوبی مواجه شد. زمانی که ما ۱۲ نفر را انتخاب کردیم، سیل خانواده‌ها به کتابخانه سرازیر شد که چرا بچه‌های ما انتخاب نشدند. حتی بعد از طرح مدیران و معلمانی از ما درخواست کردند که این طرح را در مدارس اجرا کنیم.»
او با کودکان و نوجوانانی اشاره دارد که هر روز صبح با دوچرخه به کتابخانه می‌آمدند و در فعالیت «باهم بخوانیم» مشارکت می‌کردند: «استقبال از انتظار ما خارج بود. آنها کتاب‌ها را می‌خوانند و باهم در مورد کتاب‌ها تبادل نظر می‌کردند.»
او در پاسخ به این پرسش که چرا ۱۲ نفر برای این طرح انتخاب شدند گفت: «این تصمیم نهاد کتابخانه‌های عمومی کل کشور بود و به تعداد این ۱۲ نفر تجهیزات فرستادند.»
کتابخانه محلی برای همه
روستای چهارروستایی با جمعیت ۲۵۰۰ نفر تنها کتابخانه «امام جواد (ع)» را دارد که در حال حاضر ۶۳۰ عضو فعال دارد. در این کتابخانه مسابقه، مراسم مختلف، روز جهانی کودک، رونمایی از کتاب و دعوت از نویسندگان انجام می‌شود. آنطور که رزاقی می‌گوید کتابخانه با هدف جذب دانش‌آموزان، دانشجویان، مادران و زنانه خانه‌دار و کارگران فعالیت می‌کند: «کتابخانه روستای ما به دلیل فعالیت‌های خلاقانه جز ده روستای دوستدار کتاب شد. کتاب را به زنان و کودکان امانت می‌دهیم و آنها کتاب را به خانه می‌برند، در نتیجه پدران هم به جمع علاقه‌مندان و کتابخوانان اضافه شدند.»
عدم بودجه مستقل
او مشکلات کتابخانه روستا را به کمبود کتاب و بودجه مرتبط می‌داند: «متاسفانه ما بودجه مستقلی برای کتابخانه ندارم و کتاب‌های ما را نهاد عمومی کتابخانه‌های عمومی کل کشور تهیه می‌کند. من حتی برای تهیه جایزه‌های مسابقه از هزینه شخصی استفاده می‌کنم. خیلی خوب بود که بودجه‌ای اندک به ما اختصاص می‌دادند تا ما بتوانیم بیشتر فعالیت فرهنگی و هنری کنیم.»
او اشاره به کتاب‌های جدید براساس نیازهای مراجعه کننده‌ها می‌کند: «اعضا با جست‌وجو در اینترنت به دنبال کتاب‌های جدید هستند. متاسفانه ما این کتاب‌ها را در اختیار نداریم.»
رزاقی به رونمایی کتاب و دعوت از نویسندگانی همچون هوشنگ مرادی کرمانی، مصطفی رحماندوست، مهدی یزدانی ، مرتضی برزگر اشاره می‌کند و این امر را اتفاق خوبی برای کتابخانه این روستا می‌داند: «اهالی روستا خصوصا بچه‌ها با دیدن نویسنده‌ها ذوق بیشتری برای خواندن پیدا می‌کنند. ای‌کاش نهاد کتابخانه‌های کشور برای این امر برنامه‌ریزی کند تا نویسندگان به استان‌ها و روستاها بیایند.»
۵۵۵۵
